ZLATIBOR - JAVOR - UVAC - GOLIJA - MAY 2019

ZLATIBOR
Mount Zlatibor, located in southwestern Serbia, is 1,496 metres high and one of the most popular tourist destinations in the region.

Zlatibor’s well organised and varied tourist offerings provide a wide range of attractive activities and events. Various kinds of tourist offers can be found, from health and spa tourism, transit tourism, sports and recreation, to festival tourism. In addition to being the host for many congress meetings, the region also welcomes tourists interested in excursions and rural tourism, which are becoming increasingly popular.

Every day, more than 25,000 visitors enjoy their stay in the many villas, holiday homes, excellent hotels and restaurants, using swimming pools during summer and many other facilities available to them.

The mountain has more than 100 snowy days annually, which makes it possible to ski there. The ski centre is located on the highest Zaltibor peak, Tornik (1,496 m) which is the biggest ski centre in western Serbia for alpine and Nordic skiing, with over 10 km of ski routes.

Zlatibor boasts a subalpine climate, which is especially beneficial for healing respiratory problems. The coldest month is January, with an average temperature of -25°C, while the hottest is August, with an average of around 15°C. Mt. Zlatibor’s highest peaks are: Tornik (1,496 m), Cigota (1,422m) and Liska (1,356m).

The administrative centre of Zlatibor is the municipality of Čajetina, and the closest city is Užice

JAVOR
(Serbian Cyrillic: Јавор, pronounced [jâʋɔr]) is a mountain in central Serbia, between towns of Sjenica and Ivanjica. Its highest peak Vasilin vrh has an elevation of 1,519 meters above sea level.

UVAC
Compound of unreal meanders that nature carved in a miraculous way, and the most beautiful color of crystal clear waters of Uvac Lake, will quickly introduce you to the magic of this special reservation. Forget about all of your problems, hear the sounds of nature and enjoy the unspoiled natural wealth.
Before it became a significant tourist complex of natural curiosities, Uvac was known only as the name of the river Zlatibor, and river Zlatar, characterized by beautiful canyon and deep riverbed. The river Uvac is a natural southern border of the Zlatibor mountain, is the main tributary of the river Lim, and rises south-east from the mountain Jadovnik. At the end of its course, river Uvac is a natural border between Serbia and Bosnia and Herzegovina.

Special charm to this beautiful canyon of the river, give the curving meanders of the river Uvac. These are a natural convolutions that are made due to many years of the river punching trough the limestone rock. Meanders of the river Uvac resemble a maze, and in some places turns at an angle of 270 degrees. They seem unreal, like all the works of the patient builders, from which the nature is the very best.

Special Nature Reserve Uvac is located in the municipality of Nova Varoš and Sjenica and it occupies the territory of 7543 acres. The lowest point of this natural reserve is at 760, and the highest at 1322 meters of altitude.

In addition to the river, and its meanders, the Reserve is also compromised of the three artificial lakes: Uvac Lake, Zlatar Lake and Radoinja Lake.These lakes were formed as a result of the construction of dams necessary for the operation of hydroelectric power plants Uvac and Kokin Brod, which led to the sinking of Valley Uvac, and the occurrence of these lakes.

Inaccessible Uvac canyon was an ideal natural dam and an ideal place for building many monasteries of great significance for the identity of people from these regions. The most famous ones are Uvac Monastery and Dubrava Monastery.

Also, here there was once a famous Monastery of Janja, praised in epic poem “Miloš u Latinima”. This monastery is no longer in this place, even though it is one of the most famous architectural building of Nemanjić dynasty. It is believed that at thit place was built monastery Uvac.

The status of a “special nature reserve” the territory around the river Uvac received thanks to unique plant and animal species that can be encountered here.

The most significant is Griffon vulture, one of the 140 species of birds that live in the wild area of the natural reserve, making the symbol and brand of Uvac Canyon. Griffon vulture is a special kind of scavenger vulture that was faced with extinction in the territory of Serbia.

Fund for the Protection of Birds “Griffon Vulture” has enabled the creation of feeding grounds on which is placed the dead stock and thus ensure their survival and increase the number of individuals of these unique birds which now has about 300. As a scavanger, Griffon vulture has a key role in the prevention of infection, as well the food chain in the territory they inhabit.

Apart from the Griffon vulture, in the gorge of the river Uvac can be found the Golden eagle, also rare and endangered predator, as well as mountain puzgavac (Tichodroma muraria), owl and kingfisher. In the caves can be found a large number of bats, and a curiosity is large number of otters, type of mammals, enlisted in the European red list. The gorge is surrounded by forests of spruce and birch, and on the lush meadows can be found about 50 species of medicinal plants.

A special charm to this natural reserve gives the largest cave complex in the territory of Serbia. The cave system in the valley of Uvac is six thousand kilometers long and together with the meanders contributes to the fact that the Uvac is one of the most beautiful regions in our country. The cave system is characterized by canals in several levels, cave decorations, siphons and halls.

The best known are Usak cave, Tubića cave and Ice cave in the village of Usak. The ornaments in the Ice cave are in the form of drapery and can reach a length up to ten meters.

The entrance to the cave is often submerged, but can be accessed by boats. Of course, beauty of this hidden world is reserved for the experienced and the brave adventurers as large part of the cave is unexplored and unknown.

If the story about the natural reserve “Uvac” attracted your attention and tickled your imagination, you need to know that the best time to visit this place is after May. Only then, a larger part of the natural reserve, which is mostly located above an altitude of a thousand meters, is dissolved and in leaf, and natural phenomena shine in all its glory.

Timely contact with the local tourism organization will allow you to schedule a guided tour, which is the only way to experience everything that is truly worth in “Uvac” during one visit. The security service provides an opportunity for boating, sightseeing and visiting the cave meanders system, which you cannot take on your own. If you want to stay longer than one day, accommodation can be found in one of the private houses in the surrounding villages, and another original solution may be camping as well.

When you are already here, don’t miss…
Going to Zlatibor and being amazed by one of the most beautiful mountains of Serbia. If you decide to stay, beside idyllic landscapes, expect good nightlife and traditional Serbian cuisine with all its specialties: prosciutto, kajmak, sour cream and “komplet lepinja” (a kind of a bun with eggs and kajmak covered with gravy).

You shouldn’t leave this region without seeing the old Sirogojno village, a true museum in the open, and Mokra Gora with its rail “Šargan eight” that you can ride on an old “Ćira” train.

If you find yourself here in July, don’t miss the Zlatibor Brass festival which traditionally gathers some of the best trumpet players from Serbia, as well as many guests from the country and abroad. It also serves as a pre competition for the Guča Brass festival which is taking place 43km away from Zlatibor. This trumpet festival is also held towards the end of July.

In January, in Mokra Gora, visit “Kustendorf “, a film and music festival created by the famous film director Emir Kusturica.

If you are a fan of good meat, and find yourself in this region in mid January, don’t miss the “Pršutijada” (Prosciutto fest), held in the village of Mačkat on Mt. Zlatibor.

GOLIJA
Lush pastures, hidden springs of pure mountain water and versatile plant and animal kingdoms, characterize this mountain with a harsh climate and vast ranges. The view from its peaks offers amazing experience, but untainted nature gives even more surprises at every turn.
Golija proudly rises among the peaks of The Old Vlach Mountains of southwestern Serbia. This untamable beauty covered with oak, beech, spruce and fir forests, is unique because of its incredible nature about which many myths and legends are still being retold. However, her beauty does not lie only in the natural abundance, but also in the rich cultural heritage that surrounds it.

Golija was most likely named because of its size – huge (golema – huge). It is located southwest of Ivanjica and north of Novi Pazar, and belongs to the inner area of the Dinara mountain system. Golija has a shape of a horseshoe, and it stretches over a length of 32 km between the rivers Ibar and Moravica, the Pešter plateau and mountain Radočel.

This mountain is the guardian of the centuries of tradition, history and culture. Numerous monuments and monasteries which date from the Middle Ages are scattered on its slopes, and the Roman Bridge, which is believed to originate from the period of the Nemanjic dynasty, is located at the foot of this mountain. Monasteries Gradac, Kovilje, Pridvorica, Sopocani, Studenica and Đurđevi stupovi (St.George Pillars) are just some of the shrines that make this area a famous part of the cultural heritage of Serbia.

However, it is difficult to pick out just one feature of the Nature Park and Biosphere Reserve. In addition to the lush forests whose trees often reach up to 40 meters, Golija is also known for its numerous springs of uncontaminated and healthy water.

The most famous are Moravica and Studenica, which are also considered to be the symbols of this mountain; and we should not forget the three lakes surrounded by dreamlike nature – Tičar, Nebeska suza (Tear of Haven) and Kosanin Lake.

Meadows full of different plant species spread across the slopes of Golija and cover the mountain like densely woven bedspreads. Over 117 species of algae, 40 species of moss, 7 species of lichen and 75 species of mushrooms have found their home in the verdure of Golija.

Mountain maple trees which survived the ice age are of special importance, and right here they formed the most beautiful and best preserved deciduous forest. You can also find over 100 species of herbs on this mountain.

The Government of the Republic of Serbia, implemented a decree in 2001 which puts this area under state protection as “Golija Nature Park” ranking it in the first category of protection as a natural resource of exceptional importance. In the same year the biosphere reserve named Golija -Studenica was defined and immediately gained internationally recognized status in the context of the UNESCO MAB program.

In addition to rich flora, Golija boasts a wide variety of wildlife. Wolves, foxes, wild pigs, bears, deer and rabbits are the residents of its dense forests and due to the presence of 95 bird species Golija is considered a very important mountain ornithological center.

Many protected species such as weasels, squirrels, swamp shrews and wolves are also interesting.

The view from the highest peaks Jankov kamen and Crni vrh (Janko’s Stone and Black Peak) ranges almost across the half of Serbia.

It is a fascinating experience to conquer steep and untamable slopes of Golija, and enjoy the view that is very rarely seen. Dense forests, harsh climate and vast expanses make this mountain impassable, so you will rarely meet any hikers here.

Hence, there is a saying here “Ne zna Golija šta je delija”, (“Golija doesn’t know what bravery is”) meaning that mountain has no respect for the brave and will not let them pass easily.

How to reach mountain Golija?
Golija is 230 km away from Belgrade, 40 km away from Ivanjica and 32 km from Novi Pazar.

You can get to this nature park and biosphere reserve following Ibarska magistrala highway, to town Pozega where it forks to town Ivanjica. There are many signposts to Golija which are impossible to miss. The road leads to the place Golijska reka, which is the starting point for the ascent to the highest peak Jankov kamen.

Being here, don’t forget to…
… Visit monasteries Sopocani, Studenica and Đurđevi stupovi. In addition to their timeless beauty, these holy temples are the guardians of some of the most beautiful and oldest Serbian fresco paintings.

… Take a stroll through Serbian “mini-Istanbul”, which is the popular name for the town Novi Pazar. Its unusual blend of east and west, turbulent history and many small craft shops will certainly “tickle” your imagination.

… Enjoy the unpolluted air of the air spa Ivanjica. There are many natural and cultural attractions nearby this town, but the visit to the Hadži Prodan cave is simply a must.

ZLATIBOR
Da li zbog blagotvornih klimatskih faktora za lečenje respiratornih bolesti, prelepe prirode, brojnih turističkih atrakcija, ili zbog nadaleko čuvenih zlatiborskih specijaliteta, tek Zlatibor godinama unazad predstavlja najposećeniji planinski turistički centar u našoj šemlji.
U redovima koji slede pokušaćemo da odgonetnemo zlatiborski mit i kao na dlanu vam predstavimo sve adute ove planinske lepotice. Ovo je turistički vodič kroz Zlatibor. Uživajte!

Zlatibor se nalazi u jugozapadnoj Srbiji, a teritorijalno je omeđen Kremanskom kotlinom na severozapadu, dolinom reke Sušice i Mačkatskom površi na severu, planinom Murtenicom na jugoistoku i rekom Uvac na jugu. Od Beograda je udaljen 230km. Automobilom se ovaj put prelazi za oko tri i po sata, dok se autobusim putuje oko 4 sata. Od Novog Sada do Zlatibora ima 330km, od Niša oko 250km. Preko Zlatibora prolazi magistralni put Beograd – Podgorica, što ga čini lako dostupnim velikom broju potencijalnih gostiju. Pored putne infrastrukture, odlikuju ga i dobre železničke veze, jer pruga Beograd – Bar prolazi preko ove planine.

JAVOR
Planina Javor je najlekovitija ekološka planina u Srbiji. Javor je i istorijski značajan jer se na njemu sve do 1912. godine nalazila granica između Srbije i Turske carevine. Predanje kaže da je ranjeni Boško Jugović sa Kosova polja krenuo na Javor da vida /izleči/ svoje teške rane. Boško Jugović je znao da je Javor planina bogata bistrim izvorima koja lekovitim travama leči i najveće bolesti.

Javor se proteže severoistočnom granicom opštine Nova Varoš u dužini od 16 km. Na istoku se Javor naslanja na zapadne obronke planinske lepotice Golije, a na zapadu se graniči sa krečnjačkim masivom Murtenice. Istočni deo Javora je blago zatalasana površ prostranih livada, prošaranih šumarcima pretežno bukove šume, koji se pruža u pravcu-SZ-JI u dužini od 3,5 kilometara i u širini od oko 2 km. Nadmorska visina Javora se kreće između 1300 i 1350 metara. Javor je okružen visovima sa svih strana, među kojima je na zapadnom delu i Vasilin vrh (1519 m ), koji je najviši vrh Javora, ispod koga se nalazi spomenik majoru Iliću – junaku Javorskog rata, a odmah do njega je i Jankov vrh (1492 m). Narod ovog kraja je 1907. godine podigao najlepši spomenik i pesmom kroz sabore i svetkovine pronosi slavu javorskih junaka i majora Mihaila Ilića, Jagodinca, kamandanta Druge užičke brigade. Poznat je po odbijanju naredbe komandanta Ilije Čolak-Antića o povlačenju sa graničnih položaja i pružanju otpora Turcima u Prilikama ili ispred Požege, a možda tek na planini Jelici… Oba visa, kao i prostor između njih, izgrađeni su od mezozoičkih krečnjaka znatne debljine i čistoće, pa se u tom delu razvila tipična kraška hidrografija. Javor je planina koja na relativno malom prostoru poseduje znatan broj različitih prirodnih odlika i antropogenih motiva. Blagi tereni Javora sa livadskom vegetacijom su pogodni za zimske sportove i letnju rekreaciju, a mnogobrojni izvori i potočići bistre vode, koji se povijaju kroz šarenilo livada, pašnjaka, proplanaka i šuma, deluju osvežavajuće i pogodno za odmor i oporavak. Najinteresantniji delovi Javora su “Duboki potok” sa strmim kanjonskim stranama i “Doline”, gde se u nizu nalazi 13 većih i više manjih vrtača. Kraška hidrografija planine Javor manifestuje se u vidu jakih kraških izvora – vrela (Korićansko, Štitkovačko, Trudovačko) i reka ponornica – Kalipoljska reka. Severnu stranu javorske površi okviruju visovi: Dijelo (1415 m) i Troglav (1419 m), a jugoistočnu Boljetin (1415 m), Šabanac (1402 m) i Gobeljića krš (1444 m).

Vododržljive stene i povoljan raspored padavina uslovili su pojavu mnogobrojnih izvora od kojih su se formirali brojni potočići, potoci i rečice. Najviše ih ima na severnim i istočnim padinama Javora. Na severozapadu na prostoru Čestih vrela, jednim od najlepših delova Javora, od 8 manjih vodotoka formirala se izvorišna čelenka Tisovice, a sa severne strane od 6 vodotoka, izvorišna čelenka Bradića reke. Reka Nošnica izvire u predelu između Javora i Golije. Ona se sastaje sa Golijskom Moravicom kod sela Međurečje više Ivanjice, te kao Moravica teče na sever sve do Požege, gde se sastaje sa Đetinjom. U istočnom delu površi Javora razvila se Studena reka sa desnom pritokom Lug. Reka Lug teče sredinom javorske površi ka jugu, gde je formirala plitku i široku dolinu sa prelepim okruženjem. Od Vasiline česme i izvesnog broja potoka formirao se Duboki potok, takođe desna pritoka Studene reke. Studena reka sa Radevskom rekom čini reku Kladnicu, desnu pritoku Uvca. Sve ove reke odlikuju se besprekorno čistom i bistrom vodom, prve klase, bogate pastrmkom i drugom ribom, a okružene su raznovrsnim oblicima reljefa i raznovrsnom florom pa su veoma interesantne za posetioce.

Javor je šumovita planina u kojoj preovlađuju bukove šume, a nešto manje i mešovite šume. Najveći kompleks bukovih šuma proteže se severnim padinama planine Javor u prostoru od 6,5 x 2,5 km. Istočne i jugoistočne padine Javora prekrivene su mešovitim šumama bukve, jele i smrče. Zaobljeni oblici reljefa planine Javor pogoduju raznim disciplinama zimskih sportova. Javor je poznat i po lovnoj divljači pa ima uslova i za razvoj lovnog turizma. Naročito je interesantna srna, koje ima najviše u predelu Čestih vrela i Studene reke.

Javor i njegova okolina poznati su i po istorijskim događajima koji su se odigrali na ovom prostoru. Brojni su šančevi iz Prvog sprskog ustanka, srpsko – turskog rata 1876-1877. godine i Prvog balkanskog rata. Javor čuva uspomenu na Kalipoljsku bitku koja se dogodila 24. juna 1876. godine. U nedelju pred Vidovdan je dan narodnog okupljanja sa širokog područja planine Javor. Etno selo Štitkovo, jedinstveni primer kulturnog nasleđa koji vredi posetiti, je među brojnim turističkim i istorijskim znamenitostima planine Javor.

UVAC
Spoj nestvarnih meandara koje je priroda isklesala na najčudotvorniji način i najlepših boja kristalno čiste vode jezera Uvac, brzo će vas uvesti u čaroliju koju ovaj specijalni rezervat nesebično nudi. Zaboravite na probleme, oslušnite zvuke prirode i prepustite se čarima netaknutog prirodnog bogatstva…
Pre nego što je postao turistički značajan kompleks prirodnih kurioziteta Uvac je bilo samo ime zlatiborske i zlatarske reke koju karakteriše prelepi kanjon i duboko rečno korito. Reka Uvac prirodna je južna granica Zlatibora, koja izvire jugoistočno od planine Jadovnik i predstavlja glavnu pritoku Lima. Pri kraju svog toka Uvac je i prirodna granica između Srbije i Bosne i Hercegovine.

Prelepom kanjonu reke posebnu draž daju uklješteni meandri Uvca. To su prirodne vijuge koje reka pravi godinama probijajući krečnjačke stene. Meandri reke Uvac nalikuju lavirintu i na nekim mestima prave skretanja pod uglom od 270 stepeni. Deluju nestvarno kao i sva dela strpljivih neimara od kojih je sama priroda ponajbolji.

Specijalni rezervat prirode Uvac nalazi se na teritorijama opština Nova Varoš i Sjenica i zauzima površinu od 7543 hektara. Najniža tačka rezervata je na 760, a najviša na 1322 metra nadmorske visine.

Osim reke i njenih meandara rezervat obuhvata i tri veštačka akumulaciona jezera: Uvačko, Zlatarsko i Radoinjsko. Ova jezera nastala su kao posledica izgradnje brana neophodnih za funkcionisanje hidroelektrana Uvac i Kokin brod što je dovelo do potapanja doline Uvca i nastanka ovih jezera.

Nepristupačan kanjon reke bio je idealna prirodna brana koja je dovela do toga da su oko Uvca izgrađeni brojni manastiri od velikog značaja za identitet ljudi iz ovih krajeva. Najpoznati su manastir Uvac i manastir Dubrava.

Nekada se ovde nalazio i čuveni manastir Janja, opevan u narodnoj epskoj pesmi „Miloš u Latinima“. Njega više nema, iako je reč o jednoj od najznačajnijih nemanjićkih građevina. Smatra se da se na njegovom mestu danas nalazi manastir Uvac.

Status „specijalnog prirodnog rezervata“ teritorija oko reke Uvac dobila je zahvaljujući jedinstvenim biljnim i životinjskim vrstama koje se ovde mogu sresti. Najznačajniji je Beloglavi sup, jedna od 140 vrsta ptica koje nastanjuju oblast rezervata i zaštitni znak uvačke doline.

Beloglavi sup je posebna vrsta orla lešinara koja je pre dvadesetak godina bila pred izumiranjem na teritoriji Srbije. Fond za zaštitu ptica „Beloglavi sup“ omogućio je stvaranje hranilišta na koja se iznosi uginula stoka i time omogućava opstanak i povećanje broja jedinki ove jedinstvene ptice kojih sada ima oko 300. Kao lešinar, Beloglavi sup ima ključnu ulogu u sprečavanju zaraze i lancu ishrane na teritoriji koju nastanjuje.

Osim Beloglavog supa, u klisuri reke Uvac može se sresti i suri orao, takođe retka i ugrožena grabljivica, kao i planinski puzgavac, buljina i vodomar. U pećinama se beleži veliki broj slepih miševa, a kuriozitet je i veliki broj vidri, vrste sisara koja se nalazi na Evropskoj crvenoj listi. Klisura je okružena šumama omorike i breze, a na bujnim livadama može se naći oko 50 vrsta lekovitih biljaka.

Naročitu draž rezervatu daje najveći kompleks pećina na tlu Srbije. Pećinski sistem u dolini Uvca dugačak je 6 hiljada kilometara i zajedno sa meandrima doprinosti tome da je Uvac jedan od najlepših krajeva u zemlji. Pećinski sistem odlikuje se kanalima u nekoliko nivoa, pećinskim ukrasima, sifonima i dvoranama.

Najpoznatije su Ušačka, Tubića pećina i Ledena pećina u zaseoku Ušak. Ukrasi u Ledenoj pećini su u obliku draperija i saliva i dostižu dužinu do deset metara.

Ulaz u pećine je često potopljen, ali se može prići čamcima. Naravno, lepote ovog skrivenog sveta rezervisane su za iskusne i hrabre avanturiste jer je veliki deo pećina neistražen i nepoznat.

Ukoliko je priča o rezervatu „Uvac“ privukla vašu pažnju i zagolicala vam maštu treba znati da je najbolje vreme za posetu posle maja. Tek tada veći deo rezervata, koji se mahom nalazi na visini iznad hiljadu metara, otopli i olista, pa prirodni fenomeni zablistaju u punom sjaju.

Blagovremeni kontakt sa lokalnom turističkom organizacijom omogućiće vam program sa vodičem, što je i jedini način da posetite sve što vredi videti u „Uvcu“ tokom jedne posete. Čuvarska služba pruža mogućnost vožnje čamcem, razgledanja meandara i posetu pećinskom sistemu koja ne može biti preduzeta na svoju ruku. Ukoliko želite ostati duže od jednog dana, smeštaj možete potražiti u nekoj od privatnih kuća u okolnim selima, a originalno rešenje može biti i kampovanje.

Kada ste ovde, ne propustite…
Da odete do Zlatibora i dopustite da vas očara jedna od najlepših planina Srbije. Ako odlučite da ostanete, ovde vas osim idiličnih pejzaža očekuje dobar noćni život i odlična tradicionalna kuhinja u okviru koje ne smete zaobići pršutu, kajmak, kiselo mleko i komplet lepinju.

Iz ovog kraja ne bi trebalo otići, a ne videti mesta kao što su: muzej na otvorenom – staro selo Sirogojno, Mokra Gora i Šarganska osmica kojom će vas provozati stari voz “Ćira”.

Ako se nađete ovde u julu, ne propustite Zlatiborski sabor trubača koji tradicionalno okuplja najbolje trubače iz zlatiborskog kraja i veliki broj gostiju iz zemlje i sveta, kao predtakmičenje za Sabor trubača u Guči udaljenoj 43 km od Zlatibora. Ovaj festival trube se takođe održava krajem jula.

U januaru se na Mokroj Gori održava Kustendorf, festival filma i muzike koji je osmislio poznati reditelj Emir Kusturica.

Ako ste ljubitelj dobrog mesa, a u ovom kraju se nađete sredinom januara, ne propustite “Pršutijadu“, koja se održava u zlatiborskom selu Mačkat.

GOLIJA
Bujni pašnjaci, skriveni izvori čiste planinske vode i raznovrsno biljno i životinjsko carstvo, odlikuju planinu sa oštrom klimom i nepreglednim prostranstvima. Pogled sa njenih vrhova krije zadivljujuće iskustvo, a netaknuta priroda po neko iznenađenje na svakom koraku.
Među vrhovima starovlaških planina jugozapadne Srbije, ponosno izvire Golija. Neukrotiva lepotica obrasla šumama hrasta, bukve, smrče i jele, jedinstvena je po neverovatnoj prirodi o kojoj se i danas prepričavaju mnogobrojni mitovi i legende. Ipak, njena lepota se ne krije samo u prirodnom, već i bogatom kulturnom blagu koje je okružuje.

Golija je najverovatnije dobila ime zbog svoje veličine – golema. Nalazi se jugozapadno od Ivanjice i severno od Novog Pazara, i pripada unutrašnjoj zoni Dinarskog planinskog sistema. U obliku potkovice, Golija se prostire u dužini od 32 km između Ibra, Moravice, Peštera i Radočela.

Ova planina vekovima je čuvar tradicije, istorije i kulture. Na njenim obroncima rasuti su mnogobrojni spomenici i manastiri koji potiču iz srednjeg veka, a u njenom podnožju nalazi se Rimski most za koji se veruje da potiče iz doba Nemanjića. Manastiri Gradac, Kovilje, Pridvorica, Sopoćani, Studenica i Đurđevi Stupovi, neki su od svetinja koje ovo područje čine znamenitim delom kulturne baštine Srbije.

Ipak, teško je izdvojiti jedno obeležje ovog Parka prirode i Rezervata biosfere. Pored bujnih šuma čija stabla neretko dostižu visinu i do 40 metara, Golija je poznata i po mnogobrojnim izvorištima čiste i zdrave vode. Najpoznatija su Moravica i Studenica, koja se smatraju jednim od simbola ove planine, a ne treba zanemariti i tri jezera okružena nestvarnom prirodom – Tičar, Nebeska suza i Košaninovo jezero.

Livade koje ih poput gustog prekrivača obavijaju, obiluju raznovrsnim biljnim vrstama. Preko 117 vrsta algi, 40 vrsta mahovina, 7 vrsta lišajeva i 75 vrsta gljiva našle su svoj dom u zelenilu Golije. Poseban značaj ima carstvo planinskog javora koji je preživelo ledeno doba, i koje upravo ovde gradi najlepše i najočuvanije lišćarske šume. Na planini se može pronaći i preko 100 vrsta lekovitog bilja.

Vlada Republike Srbije je 2001. godine, donela Uredbu kojom se područje planine Golija stavlja pod zaštitu kao „Park prirode Golija“ i svrstava u 1. kategoriju zaštite kao prirodno dobro izuzetnog značaja. Iste godine definisan je i rezervat biosfere pod imenom Golija-Studenica sa međunarodno priznatim statusom u okviru Uneskovog programa MAB.

Pored bogatog biljnog, Golija se može pohvaliti i veoma raznovrsnim životinjskim svetom. Vukovi, lisice, divlje svinje, medvedi, jeleni i zečevi, stanovnici su njenih gustih šuma, a zbog prisustva 95 vrsta ptica smatra se i veoma važnim planinskim ornitološkim centrom.

Zanimljive su i mnogobrojne zaštićene vrste poput lasice, veverice, močvarne rovke i vuka.

Pogled sa najviših vrhova Jankovog kamena i Crnog vrha pruža se, takoreći, do pola Srbije. Fascinantan je doživljaj savladiti strme i neukrotive obronke Golije, i uživati u vidikovcu koji se retko viđa. Ipak, ne kažu uzalud meštani: “Ne zna Golija šta je delija”. Guste šume, oštra klima i ogromna prostranstva čine ovu planinu teško prohodnom, pa se i planinari ovde retko mogu sresti.

Ukoliko niste ljubitelj avantura i planinarenja, preporučujemo vam da uživate u šetnji prelepom prirodom, obilasku mnogobrojnih znamenitosti, istraživanju skrivenih izvora i čistom planinskom vazduhu. Ako se nađete u ovom nestavrnom šumskom carstvu u zimskim mesecima, ne propustite da se zabavite na skijanju, sankanju i drugim aktivnostima na snegu.

Kako stići do planine Golija?
Golija je od Beograda udaljena oko 230 km, od Ivanjice 40 km i od Novog Pazara 32 km.

Do parka prirode i rezervata biosfere stiže se Ibarskom magistralom, gde se kod Požege put odvaja za Ivanjicu. U Ivanjici se nalaze putokazi za Goliju, koje je nemoguće promašiti. Put dalje vodi do mesta Golijska reka, što je polazna tačka za uspon na najviši vrh, Jankov kamen.

Kada ste već ovde, ne propustite…
…da obiđete manastire Sopoćani, Studenica i Đurđevi Stupovi. Pored vanvremenske lepote, ove svetinje čuvaju i neke od najlepših i najstarijih freski srpskog slikarstva.

…da prošetate srpskim “mini Istanbulom” odnosno Novim Pazarom. Neobičan spoj istoka i zapada, burna istorija i mnoštvo malih zanatskih radnji, zasigurno će “zagolicati” vašu maštu.

…da uživate u nezagađenom vazduhu jedne od vazdušnih banja Srbije – Ivanjice. U blizini ovog mesta nalaze se brojne prirodne i kulturne atrakcije, od kojih ne smete popustiti da obiđete Hadži-Prodanovu pećinu.